Povestea e foarte lungă dar, pe scurt, ea sună cam aşa. Alături de foştii mei prieteni, Viorel Pîrligras şi Marian Mirescu, am visat la o lume a benzii desenate încă din 1983-1984. Frecventând lectoratul francez al Universităţii din Craiova, fiind şi bun prieten cu o franţuzoaică bedefilă, Colette, am avut un acces aproape nelimitat la numeroase publicaţii BD franco-belgiene (albume, reviste, fanzine) încă din acele vremuri cenuşii.
Aşa că, după schimbarea de regim din 1989, eram pregătit să contribui la construirea acestui micro-univers al celei de-a noua arte în România. Am scris Istoria benzii desenate româneşti în anii 1988-1989 – va vedea lumina zilei abia în 1992. Am intrat în contact cu numeroşi autori, animatori, editori, pasionaţi de BD încă din primele luni ale lui 1990 – cu unii dintre ei, cum ar fi Louis Cance (şi nu Chance, cum greşit i-a scris numele un eternaut bedefil), fost desenator al aventurilor lui Pif şi Hercule, sunt în contact epistolar şi astăzi.
Printre aceştia se afla şi Pierre Pascal, un mare colecţionar francez de BD ajuns, datorită pasiunii şi profesionalismului său, director al Saloanelor BD de la Angouleme şi Grenoble. Am simpatizat numaidecât, l-am invitat în România şi l-am adus la Craiova pentru a ne împărtăşi din experienţa sa.
Urmând sfaturile sale, dar aplicate la realitatea românească, am organizat Salonul Internaţional al Benzii Desenate din România (21 de ediţii până astăzi).
Bineînţeles, îmi doream să particip şi eu, împreună cu prietenii mei desenatori, la un adevărat Festival BD din afară. Am reuşit acest lucru abia în 1993 când, împreună cu Pierre Pascal, am pus la cale o manifestare BD bilaterală foarte complexă.
În octombrie am organizat la Craiova cea de-a treia ediţie a Salonului Românesc (la acea vreme itinerant prin marile oraşe). Prezentam, în premieră internaţională, două expoziţii gândite de mine de mai mult de un an de zile (afişele însă fiind tipărite în Franţa de Pierre Pascal), expoziţii care scoteau în evidenţă prezenţa românească în banda desenată franco-belgiană : “Tintin en Roumanie” despre similitudinile dintre ţara noastră şi Syldavie, ţara imaginată de desenatorul belgian Hergé în seria desenată “Aventurile lui Tintin” precum şi “La Fille aux Ibis”, povestind geneza primului album BD din lume a cărui acţiune se desfăşoară în întregime în România.
La salon i-am invitat pe Frank Giroud şi Christian Lax, scenaristul, respectiv desenatorul albumului cu pricina şi, bineînteles, pe Pierre Pascal. Din Belgia au venit Eric Sustendal şi Christian Jasmes, responsabilii Salonului BD de la Charleroi.
Am avut susţinerea necondiţionată a Alianţei Franceze, care a plătit biletele de avion ale autorilor francezi (invitaţii belgieni şi le-au plătit singuri) iar eu m-am zbătut să găsesc sponsori şi colaboratori cu care am asigurat nu numai masa şi cazarea autorilor străini ci şi a cel puţin 10 autori români veniţi din mai multe oraşe.
Pe bază de reciprocitate, directorul salonului de la Charleroi mi-a propus să prezint expoziţiile respective şi în Belgia şi, mai mult decât atât, mi-a oferit 4 bilete de avion, pentru mine şi trei autori români, la alegerea mea, pentru a participa efectiv la salonul respectiv.
La începutul anilor 90 mi se părea că cei mai reprezentativi autori BD din România erau Valentin Tănase şi Sorin Anghel din Bucureşti, Viorel Pîrligras şi Marian Mirescu din Craiova. Sigur, mai existau şi alţi autori, mai în vârstă sau mai tineri, dar mie, comparând cu ceea ce citisem în publicaţiile BD franţuzeşti, aceştia mi se păreau cei mai originali şi novatori. A existat bineînţeles şi un factor subiectiv, ca întotdeauna, pe cei patru îi consideram cei mai buni prieteni ai mei.
Aşa încât, convins că nici unul dintre cei patru autori nu trebuia să lipsească de la o astfel de manifestare, am făcut un pas înapoi şi am decis că la Charleroi vor merge doar ei şi expoziţiile mele.
In acel moment a intervenit Pierre Pascal, susţinând că eu, ca organizator, trebuie să merg şi să învăţ la faţa locului cum se organizează o astfel de manifestare şi, prin cunoştinţele sale de la Consiliul Europei, a mai obţinut nu unul, ci două bilete de avion, unul pentru mine iar celălalt pentru Valentin Cristescu, cel mai tânăr autor BD publicat în acei ani (nu cred că avea 20 de ani). L-am promovat pe Valentin Cristescu pentru entuziasmul său, dar şi pentru că imaginase pentru revista Universul Copiilor două personaje originale în peisajul BD românesc, Bubu şi Clementina, o bufniţă şi o ţestoasă antropomorfe.
Trec peste toată munca organizatorică (inclusiv statul la coadă ore în şir, în ploaie, în faţa ambasadei Belgiei, pentru obţinerea vizei, pentru mine şi amicii craioveni) şi iată-ne ajunşi la Charleroi (unii dintre noi zburau prima oară în viaţa lor cu avionul).
 |
| Statuia lui Marsupilami, în centrul oraşului Charleroi |
Am povestit o parte din expediţia belgiană în volumul Europa Benzilor Desenate iar Valentin Cristescu a desenat varianta sa în paginile suplimentului Mini Azi (dacă ne dă acordul, poate o s-o postăm pe acest blog).
 |
| Standul românesc: Viorel Pîrligras, Pierre Pascal, Fantasio, D. N., Marian Mirescu |
La Salonul de la Charleroi am avut propriul nostru stand, unde ar fi trebuit să stăm cu rândul, în timp ce ceilalţi vizitau salonul (mare cam cât un stadion acoperit). La stand am stat mai mult eu, autorii BD s-au pierdut în mirifica lume a benzii desenate şi nu-i mai vedeam decât la masă. Însă faptul că am fost prezent mereu la stand a avut o imensă importanţă pentru viitor. Am dat interviuri şi am făcut cunoştinţă cu mai mulţi animatori din domeniul BD care, în anii următori, mă vor ajuta enorm, atât la promovarea BD-ului românesc în Franţa şi Belgia cât şi la promovarea BD-ului franco-belgian în România: Roland Francart, directorul asociaţiei CRIABD, Leopold şi Agnes Sindic, responsabili ai asociaţiei Villages Roumains şi Jacques Gallien, redactor şef al revistei clubului de autoturisme Morgan din Belgia.
 |
| La CBBD, admirând planşe originale. În dreapta imaginii se văd Valentin Tănase, Sorin Anghel şi umbra lui Valentin Cristescu |
 |
| Roland Francart notând biografia lui M. Mirescu. Ulterior va publica în revista Coccinelle un articol pe două pagini despre BD-ul românesc |
 |
| Cu familia Sindic comentând expoziţia "Tintin în România" |
 |
| Alături de mari creatori BD franco-belgieni. Ulterior îi voi invita pe toţi să participe la Salonul BD românesc: Frank Giroud & Christian Lax în 1993 şi 1997, Barly Baruti în 2006, Marc Wasterlain în 2008 |
Ca fapt divers, doar Valentin Tănase şi cu mine vom mai fi invitaţi să participăm la saloane şi expoziţii BD din Belgia. Iar eu, bineînţeles, voi veni la aceste manifestări împreună cu alţi autori BD români: Călin Stoicănescu, Radu Marian, Alexandru Ciubotariu, Vali Ivan, Puiu Manu şi… Mircea Arapu de la Paris (care, de altfel, a avut o apariţie scurtă dar semnificativă şi la salonul de la Charleroi).
Iar acum revin la subiectul acestei postări (am făcut o introducere mai lungă pentru a explica mai bine cele ce urmează).
Când stăteam eu la stand, întreţinându-mă cu vizitatorii, foarte numeroşi de altfel, România încă mai era în vogă în acei ani în Belgia, a apărut un domn care s-a “îndrăgostit” pe loc de desenele lui Valentin Tănase. M-a întrebat dacă e şi el prezent, i-am răspuns că da, dar e pierdut în mulţime şi atunci vizitatorul belgian a decis să-l aştepte. După vreo trei sferturi de oră era tot acolo, şi apreciind determinarea sa de a-l cunoaşte pe Valentin, l-am rugat să ţină el standul şi am plecat prin mulţimea de mii de pasionaţi să-l găsesc pe artist.
 |
| Aici l-am căutat - şi l-am găsit! - pe Valentin |
L-am găsit, a venit, a discutat cu vizitatorul, au simpatizat imediat şi i-a făcut pe loc un desen cu un autoturism Morgan. Pe vizitator îl chema Jacques Gallien, era jurist de meserie, dar şi colecţionar de maşini Morgan şi de benzi desenate. In calitatea sa de redactor şef al revistei clubului Morgan i-a solicitat lui Valentin desene iar mie articole de profil pentru revistă. Aşa s-a legat o prietenie care rezistă şi astăzi, datorită pasiunii noastre comune dar şi a calităţilor noastre morale şi, aşa cum recunoaşte Jacques Gallien, dacă revista Morgan a putut apare vreme de 25 de ani şi să ajungă astăzi la numărul 100, acest lucru s-a datorat în bună măsura lui Valentin Tănase, care a realizat sute de desene şi benzi desenate de profil pentru revistă. Revistă care, din acest motiv, este una dintre cele mai originale dintre toate publicaţiile cluburilor morganiştilor din Europa.
Acum îi dau cuvântul lui Jacques Gallien, pentru a spune povestea prieteniei şi colaborării sale cu Valentin Tănase, sperând că înţelegeti, dacă nu limba franceză, măcar pe cea flamandă (în clubul MOG Belgium jumătate dintre membri sunt flamanzi şi jumătate francofoni).
Cu această ocazie dezvăluim cititorilor blogului nostru, în premieră, şi această faţă, mai puţin cunoscută, a artistului polivalent Valentin Tănase .
Dodo Niţă
Fotografii de Dodo Niţă şi Pierre Pascal
Fotografii de Dodo Niţă şi Pierre Pascal
L’ami Valentin
Een vriend : Valentin
27 novembre 1993 à Charleroi, Salon de la Bande Dessinée. Les journaux de Charleroi avaient annoncé la présence, exceptionnelle pour l’époque, d’une délégation de dessinateurs roumains au salon de la BD à Charleroi. Etant déjà très engagés en Roumanie à l’époque, ma femme et moi nous nous y rendons avec l’intention de rencontrer ces roumains, moi par intérêt également pour la BD et avec la secrète attente de revenir à la maison avec l’un ou l’autre dessin pour la revue du club.
27 november 1993 in Charleroi, Salon van het Stripverhaal. De kranten van Charleroi hadden de aanwezigheid aangekondigd van een delegatie Roemeense tekenaars, iets wat in die tijd vrij ongewoon was. Roemenië lag ons toen al nauw aan het hart, dus gingen mijn echtgenote en ik daarheen met de bedoeling enkele Roemenen te ontmoeten. Ikzelf had bovendien een interesse voor striptekeningen en de heimelijke hoop één of andere tekening te kunnen bemachtigen voor ons clubblad.
Le stand de la Roumanie était assez modeste, la poignée de jeunes dessinateurs était emmenée par Dodo Nita, déjà président de l’embryonnaire association des amateurs de BD de Roumanie. A l’époque , la BD n’était nulle part en Roumanie, pas de publication d’albums comme on les connaît chez nous, uniquement quelques parutions dans des journaux ou sous forme de petites brochures médiocrement imprimées. Le stand était garni de nombreux dessins révélant des talents inégaux il faut bien le dire, mais parmi ceux-ci une série était d’une facture remarquable, illustrant des aventures de la préhistoire avec des créatures comme même le père Adam n’a jamais eu à sa disposition . J’interroge Dodo sur l’auteur de ces dessins que je souhaiterais rencontrer absolument et il me signale que Valentin Tanase est présent mais qu’il déambule dans les vastes allées de ce salon BD. On le fait chercher et c’est ainsi que je rencontre un grand personnage élégant, disponible multilingue, qui s’avère doté d’une formation académique , artistique et historique très solide . Il était déjà à l’époque membre du studio artistique de l’armée roumaine(comprenant des peintres et des sculpteurs notamment)dont il est actuellement le chef, et menait également une activité artistique privée lui procurant une belle notoriété à Bucarest.
De Roemeense stand was vrij eenvoudig. Een handvol jonge tekenaars was er bijeen gebracht door Dodo Nita, toen reeds voorzitter van de embryonale vereniging van Roemeense stripfanaten. Het stripverhaal stond toen nog in zijn kinderschoenen in Roemenië, het publiceren van albums zoals wij dat kennen was onbestaand. Wel verschenen tekenverhalen in de krant of in kleine tijdschriften, steeds in bedenkelijke druk. De stand was opgesmukt met talrijke tekeningen die, het mag gezegd worden, nogal verschillend van kwaliteit waren.
Maar er was één reeks die duidelijk uitblonk: een voorstelling van avonturen uit de prehistorie met schepsels zoals vader Adam ze nooit heeft mogen bewonderen. Als ik Dodo vraag naar de tekenaar, want die wou ik toch al te graag ontmoeten, krijg ik te horen dat Valentin Tanase wel degelijk aanwezig is maar op dat moment ergens rondwandelt in de eindeloze gangen van het beursgebouw. Men gaat hem zoeken en wat later sta ik voor een rijzige elegante figuur die bovendien vlot meertalig is. Ook blijkt snel dat hij beschikt over een stevige academische, kunstzinnige en historische vorming. Valentin was toen al lid van de artistieke afdeling van het Roemeense leger, een onderdeel waarin heel wat schilders en beeldhouwers werden te werk gesteld. Tegenwoordig is hij verantwoordelijk voor die sectie, en daarnaast produceert hij ook nog artistiek werk voor eigen rekening, iets wat hem in Bucarest enige bekendheid verleent.
Il ne se fait pas prier pour me dessiner vite fait sur ses genoux un petit croquis pour la revue . J’avais amené une photo d’une Morgan pour la circonstance ; Il n’a pas eu besoin de modèle pour le reste, sa mémoire visuelle de cheval et son assiduité aux cours de dessin anatomique à l’académie des Beaux Arts de Bucarest dont il est sorti diplômé en 1978 lui permettent depuis de s’en passer…
Hij laat het zich geen twee keer vragen en tekent snel op zijn knieën een kleine schets voor ons clubblad. Voor de gelegenheid had ik een foto van een Morgan auto meegebracht; als model was dat voor hem duidelijk voldoende. Zijn visueel paardengeheugen en de nauwgezetheid die hij ontwikkelde tijdens de lessen anatomie aan de Academie van Schone Kunsten in Bucarest (afgestudeerd in 1978) hebben er toe bijgedragen dat hij later geen voorbeeld meer nodig heeft gehad…
Quelques mois plus tard, lors d’un séjour à Bucarest, nous nous rencontrons dans son bel appartement de la rue Viorele. La majorité de la population de Bucarest vivait dans des blocs à l’aspect négligé mais une fois passée la porte d’entrée de son appartement, c’était le luxe à l’intérieur. Mobilier cossu, tableaux de l’artiste aux murs, Claudia son épouse et Simona, la fille de sa première épouse dont il est veuf, absolument superbes , sans parler de sa sœur Alina et sur la table, une bouteille de Chivas, un produit rare et hors de prix dans la Roumanie de l’après révolution. A noter que partout où nous sommes allés, il y avait d’imposantes bibliothèques, témoins de la vaste culture du peuple roumain.
Toen wij enkele maanden later op vakantie waren in Bucarest hebben we hem mogen ontmoeten in zijn mooi appartement in de Viorelestraat. De meerderheid van de lokale bevolking leefde toen in huizenblokken die er sterk verwaarloosd uitzagen, maar toen we bij hem binnenkwamen was het allemaal pracht en praal. Schitterend meubilair en overal kaders met werk van de kunstenaar aan de muren. We ontmoetten zijn echtgenote Claudia en ook Simona, dochter van zijn overleden eerste vrouw, heerlijke mensen, en dan laten we zijn zus Alina nog buiten beschouwing. Op de tafel stond een fles Chivas , een hebbeding dat na de Roemeense revolutie zeldzaam en onbetaalbaar was geworden. En even aanstippen dat overal waar we ook kwamen indrukwekkende bibliotheken te vinden waren, getuigenis van de rijke cultuur van het Roemeense volk.
Et c’est ainsi qu’a débuté cette amitié qui se poursuit depuis bientôt 20 ans. Valentin s’est pris au jeu de dessiner cette Morgan sous toutes ses formes, formes qui se confondent selon lui au mieux avec les créatures qu’il excelle à dessiner..les yeux fermés. Il m’a donc gratifié de quantités de dessins, crayonnés, huiles , pastels, planches de bandes dessinées, qui tournent pour l’essentiel autour de la Morgan souvent « féminisée ».Je pense avoir le privilège d’être le plus important collectionneur d’Europe de l’Ouest de ses œuvres, le Mog Belgium quant à lui étant ,sans risque de me tromper, le seul club au monde qui bénéficie depuis des lustres de la générosité désintéressée d’un artiste de sa trempe. Pour l’avoir vu à l’œuvre à de multiples reprises et pour avoir constaté le temps qu’il prend à la réalisation du moindre dessin, ce sont des centaines d’heures qu’il a consacrées à l’illustration de notre revue depuis 1993. En 2001, j’avais rassemblé nombre de ces illustrations dans un recueil intitulé »La Morgan dans tous ses états ». Un exemplaire avait été envoyé à Peter Morgan qui avait apprécié en le faisant savoir dans une aimable lettre du 25 avril 2001 reproduite dans ces pages. Ses dessins ont été publiés dans diverses revues Morgan, notamment au Canada ou dans Miscellany. Le célèbre « Robomog »publié en 1995 dans Miscellany avait suscité un débat parmi ses lecteurs, l’un ou l'autre, plus intégriste, ne comprenant pas ce détournement de l’image de la Morgan.
Zo is een vriendschap ontstaan die nu al bijna 20 jaar floreert. Valentin heeft er plezier in gevonden om die Morgan in al zijn gedaanten te tekenen, vormen die volgens hem best te vereenzelvigen zijn met de schepsels die hij op schitterende wijze op papier zet … met gesloten ogen. Hij heeft me stapels tekeningen cadeau gedaan, maar ook potloodschetsen, olieverfschilderijen, pasteltekeningen, stroken met striptekeningen… , die voornamelijk te maken hebben met een vaak ‘vervrouwelijkte’ Morgan. Ik meen dat ik het voorrecht heb in West Europa de belangrijkste verzamelaar van zijn werk te mogen zijn. En MOG Belgium is ongetwijfeld de enige club ter wereld die al zo lang mag genieten van een belangeloze weldadigheid van een kunstenaar van zijn allooi. Ik heb hem vaak aan het werk gezien en mogen vaststellen hoeveel tijd hij investeert in het uitwerken van het kleinste detail in zijn tekeningen. De uren die heeft hij besteed aan illustraties voor ons blad sinds 1993 lopen in de honderdtallen. Een deel van die illustraties heb ik in 2001 samengebracht in een boekje onder de titel “La Morgan dans tous ses états”. Eén exemplaar is verstuurd naar Peter Morgan die zijn waardering met zeer vriendelijke woorden uitte in zijn brief van 25 april 2001, een afdruk is verder in dit nummer te vinden. Tekeningen van Valentin zijn gepubliceerd in heel wat Morgan clubbladen, zoals in Canada en in het Engelse tijdschrift Miscellany. De bekende « Robomog » die in 1995 in Miscellany werd afgedrukt veroorzaakte zelfs een debat tussen de lezers van het blad omdat één of andere fundamentalist de beeldvervorming van de Morgan auto niet kon vatten.
Outre les nombreuses expositions collectives organisées avec des peintres et sculpteurs dans le cadre de son activité officielle du studio artistique de l’armée roumaine, Valentin a exposé à titre personnel un peu partout en Europe(Grèce, Hongrie, Italie, Allemagne, Belgique, France).
Les expos en France ont été particulières. Grâce à mes contacts avec la mairie de La Croix Valmer, lieu de notre résidence de vacances à quelques kilomètres de Saint-Tropez, nous avons monté en 1997 et 1999 deux expositions de prestige qui ont eu un succès de fréquentation et de ventes particulièrement important. Pour la circonstance, j’avais fait le trajet en Morgan, en voici les échos dans la presse locale(et tel que publié dans la revue du club).
Naast talrijke collectieve tentoonstellingen die in het kader van zijn officiële functie bij de kunstafdeling van het Roemeense leger werden georganiseerd, heeft Valentin ook ten persoonlijke titel zowat overal in Europa eigen werk geëxposeerd (in Griekenland, Hongarije, Italië, Duitsland, België, Frankrijk, …). Frankrijk was apart: dank zij mijn contacten met het gemeentebestuur van La Croix Valmer (onze vakantiestek vlakbij St.Tropez) konden wij in 1997 en in 1999 twee prestigieuze tentoonstellingen opzetten die druk bezocht werden en waar uitzonderlijke verkoopcijfers werden genoteerd. Voor de gelegenheid had ik de reis met de Morgan ondernomen. In de lokale pers (en in ons clubblad) kreeg het gebeuren heel wat aandacht zoals verder in dit blad te lezen staat.
En 2001, Valentin expose à l’ambassade de Roumanie à Paris, nous en profitons pour visiter le musée d’Orsay qui rassemble les tableaux des peintres impressionnistes. Parmi eux le tableau d’Edouard Manet « Le déjeuner sur l’herbe ». Prétexte tout trouvé pour faire des variations »morganiques » sur le même thème comme illustré dans ces pages. Cette contribution à notre revue a été honorée en 2010 lors du dîner annuel du club. A l’initiative de notre président Roland Polijn et du comité, Valentin et son épouse ont été les invités d’honneur de cette soirée et ont passé une semaine en Belgique, l’occasion de visiter Bruges, Anvers, Namur. Actuellement Valentin poursuit son activité artistique qui outre les tableaux historiques de grandes dimensions, tourne pour l’instant autour de la statuaire en pierre, en bronze ou en matériaux composites. Ses commanditaires sont notamment le Ministère de la Défense ou la famille royale de Roumanie rentrée au pays et qui reconstitue un patrimoine artistique faisant mémoire des anciens rois d’avant la période communiste. Il a aussi travaillé pour l’Eglise orthodoxe de Roumanie. A voir à Bucarest en 2012 lors du rallye « Visiting Tanase ». JG
Toen Valentin in 2001 exposeerde in de Roemeense ambassade van Parijs maakten we van de gelegenheid gebruik om het Musée d’Orsay te bezoeken. Het museum staat bekend voor zijn collectie impressionistische werken waaronder het doek van Edouard Manet « Le déjeuner sur l’herbe ». Een gedroomde aanleiding om enkele ‘morganeske’ variaties op datzelfde thema uit te werken zoals op de foto’s is te zien. In 2010 werd Valentin tijdens de Dinner & Dance van onze club in de bloemetjes gezet. Op uitnodiging van onze voorzitter Roland Polyn en zijn comité waren Valentin en zijn echtgenote de eregenodigden van die avond en verbleven zij een week lang in België. Een gedroomde gelegenheid om een bezoek te brengen aan Brugge, Antwerpen en Namen. Momenteel zet Valentin zijn artistieke activiteit verder met de productie van monumentale historische schilderijen en daarnaast ook beeldhouwwerk in steen, brons of composietmaterialen. Zijn opdrachtgevers zijn het Ministerie van Landsverdediging of de Roemeense koninklijke familie die teruggekeerd is naar het vaderland en een artistiek patrimonium opbouwt ter herinnering aan de vroegere koningen die vóór de communistische periode regeerden. Ook heeft hij voor de orthodoxe kerk van Roemenië werk geproduceerd. In 2012 is dat alles te bewonderen tijdens onze rally “Visiting Tanase”.JG
Un comentariu:
Da, se pot posta pe blog plansele din Mini Azi. E o istorie haioasa.
Trimiteți un comentariu